گلخانه هوشمند انقلابی در کشاورزی است. آنها با استفاده از حسگرها، محرک‌ها و سیستم‌های نظارت و کنترل شرایط رشد را بهینه و فرآیند رشد را خودکار می‌کنند تا گیاهان و محصولات به بهترین شکل پرورش یابند. یک گلخانه هوشمند به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد که حجم کار پرسنل را به حداقل برسانند، میزان استفاده از منابع و مواد شیمیایی را بهبود بخشند و در عین حال نرخ عملکرد را افزایش دهند.
فناوری مورد استفاده در گلخانه هوشمند شامل HVAC، چراغ‌های رشد LED، فناوری ارتباطات، سیستم‌های آبیاری هوشمند، جابجایی مواد، شیرها، پمپ‌ها و سیستم‌های کنترل تهویه مطبوع است.
فناوری مورد استفاده در گلخانه هوشمند شامل HVAC، چراغ‌های رشد LED، فناوری ارتباطات، سیستم‌های آبیاری، جابجایی مواد، شیرها، پمپ‌ها و سیستم‌های کنترل است.
گلخانه‌های هوشمند مجهز به سنسورهای مدرن و فناوری‌های ارتباطی هستند؛ آنها اطلاعات را به طور خودکار در 24 ساعت شبانه روز و 7 روز هفته از محیط اطراف و محصولات دریافت می‌کنند؛ سپس داده‌های جمع‌آوری‌شده را به پلتفرم اینترنت اشیا ارسال می‌کنند و بر این اساس، عملیات تهویه مطبوع و روشنایی، در کنار فعالیت‌های آبیاری و سمپاشی تنظیم می‌شود. نظارت مستمر داده‌ها موجب می‌شود تا بتوانیم در زمان مناسب از آلودگی و نابودی محصول جلوگیری کنیم.
نیازهای اساسی گلخانه هوشمند
گلخانه هایی که به جهت هوشمند سازی احداث می شوند از چند جهت با گلخانه های معمولی تفاوت دارند که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.
اما نکته اصلی اینجاست که هنگام هوشمند سازی گلخانه ای که قبلا ساخته شده است ممکن است پارامترهای مورد نظر را به درستی انتخاب نکرده باشید.
برای مثال فرض کنیم سیستم سرمایش یک گلخانه با توان مناسبی انتخاب نشده است و در بهترین حالت دما را تا 27 درجه کاهش می دهد.
در یکی سیستم کنترلی گلخانه هوشمند دمای مطلوب 25 درجه است در نتیجه عملا کار زیادی از دست سیستم هوشمند برای کنترل دمای گلخانه بر نمی آید.
پس تجهیزات استفاده شده در گلخانه می بایست توسط کارشناسان این امر انتخاب گردد.
تا ضمن صرفه جویی در مصرف انرژی بتوان دما و سایر پارامتر ها را به صورت بهینه کنترل کرد.
زیرا اصلاح و انجام تغییر در گلخانه احداث شده هزینه براست.
سازه های گلخانه هوشمند
سازه های گلخانه نیز متفاوتند اما جنس این تفاوت از لحاظ اصولی بودن و فنی بودن سازه است.
به این معنی که چون هوشمند سازی برای بهینه کردن تولیدات گلخانه است سازه هایی که بهینه نباشند در هنگام هوشمند سازی بازدهی مطلوبی نخواهند داشت.
اینکه با هوشمند سازی بازدهی گلخانه به طور حتم بالا می رود جمله درستی است اما میزان این ارتقا در سازه های مختلف متفاوت است.
در قدیم ارتفاع سازه ها برای کاهش مصرف انرژی کوتاه در نظر گرفته می شد اما امروزه به جهت افزایش حجم هوا برای کاهش تغییرات ناگهانی دما و رطوبت در اثر تنش های دمایی سقف گلخانه ها را بلند تر در نظر می گیرند.
محل مناسب احداث گلخانه هوشمند
خاک محل احداث گلخانه باید دارای بافتی متوسط, زهکشی مناسب, فاقد شوری و قلیائی, آهک و گچ باشد. محل گلخانه حتی‌الامکان نزدیک جاده‌های اصلی یا دارای جاده‌های مناسب باشد. شیب‌های تند, محله‌ای بادگیر مکان مناسبی برای احداث گلخانه نیستند. ابعاد زمین باید طوری انتخاب شود که بتوان گلخانه‌ها را در جهت شمال – جنوب در آن احداث نمود.
وجود آب کافی باکیفیت مناسب
حداقل آب موردنیاز برای 1000مترمربع گلخانه در هر شبانه‌روز در فصل تابستان(پیک مصرف)10-8 مترمکعب است که با توجه به میزان آب موجود, سطح گلخانه قابل احداث را می‌توان مشخص کرد. علاوه بر مقدار آب, کیفیت آب از عوامل مهم در تولید محصولات گلخانه‌ای است.
تحمّل گیاه نسبت به املاح موجود در آب آبیاری متفاوت است. مهم‌ترین عامل محدودکننده برای کشت‌های گلخانه‌ای شوری یا EC آب است.
میزان EC اگر از مقادیر ذکرشده بیشتر گردد عملکرد محصول کاهش می‌یابد. علاوه بر EC, میزان سدیم قابل‌جذب(S.A.R),کلر, بیکربنات موجود در آب هم در عملکرد محصول مؤثرند لذا لازم است قبل از احداث گلخانه از آب مورداستفاده, آزمایش کاملی به عمل آید.
تجهیزات و ادوات موردنیاز در گلخانه‌ها
از تجهیزات و ادوات موردنیاز گلخانه می‌توان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ژنراتور و....... اشاره نمود.
الف- انواع سیستم گرمایشی:
سیستم مرکزی: سیستم شوفاژ(برای گلخانه‌های بالای 4/.هکتار) در این سیستم از بخارآب یا آب داغ استفاده می‌شود.
سیستم موضعی: بخاری شامل سه دسته, بخاری‌های منفرد یا تراکمی– بخاری‌های کنوکسیونی یا همرفتی– بخاری‌های تابشی باانرژی پایین.
ب- انواع سیستم سرمایشی:
- سیستم خنک‌کننده تابستانه:
سیستم خنک‌کننده فن و پد: متداول‌ترین سیستم تابستانه در گلخانه‌ها به شمار می‌رود.
(Fan and pad evaporative coding دستگاه)
-سیستم خنک‌کننده تبخیری(مه پاش)
(Fog evaporating cooling دستگاه)
-سیستم خنک‌کننده زمستانه:
سیستم تیوپ– پنکه (fan tube ventilation)
سایر تجهیزات موردنیاز گلخانه
ژنراتور (برق اِضطراری) 2- ترموستات 3- سیستم آبیاری تحت‌فشار
مجوز جهاد کشاورزی
بعد از تجهیز گلخانه، برای گرفتن مجوز باید ابتدا به مدیریت جهاد کشاورزی شهرستانی مربوط مراجعه کنیم. مدارک مد نظر این سازمان را ارائه دهیم. این مدارک عبارتند از:
* سند مالکیت اعم از رسمی، قولنامه‌ای یا اجاره نامه شش ساله. قولنامه‌ها و اجاره نامه‌ها باید به تایید یک نهاد رسمی مثل شورای محل یا جهاد کشاورزی رسیده باشد.
* ارائه پروانه بهره برداری از چاه یا مدارک رسمی که نشان دهنده تامین آب مصرفی از قنات، چشمه، رودخانه، کانال باشد.
* ارائه نتیجه مثبت آزمایش آب مورد استفاده در گلخانه، از یکی از آزمایشگاه‌های معتبر استان.
* معرفی یک کارشناس کشاورزی برای همکاری در گلخانه‌هایی که سطح زیر کشت آنها بیش از ۵۰۰۰ متر مربع باشد.
بدیهی است پس از آن که مدارک ارائه شده از نظر سازمان مورد وثوق قرار بگیرد و تاییدیه کارشناس بازرس از وضعیت اولیه گلخانه نیز به این سازمان ارسال شود، مجوز شما صادر خواهد شد.
مستندات لازم برای احداث گلخانه
هزینه احداث گلخانه در حال حاضر به طور تقریبی بین 200 هزار تا 2 میلیون تومان متغیر است. البته تمام این موارد به این بستگی دارد که شما در چه منطقه جغرافیایی، اقلیمی و آب و هوایی در کشورمان، قصد کاشت و برداشت چه نوع محصولی را دارید؟ این سؤال با اشاره به دو فاکتور مهم می‌تواند هزینه‌ها را به روشنی برای شما مشخص کند. قدم اول برای ساخت و تجهیز گلخانه این است که شما باید بدانید شرایط اقلیمی منطقه چگونه است و با چه نوع زمینی روبرو هستید. ضمن اینکه باید بهترین روش کشت را نیز در نظر بگیرید.
برای ساخت گلخانه بهتر است که یک طراحی حرفه‌ای و کاملاً تخصصی را ارائه کنید و با در نظر گرفتن شرایط حاکم بر جو و اقلیم منطقه، کیفیت سازه و همین‌طور نگرش و تفکرات جامعه مخاطب و مشتریان در کنار نوع کشت، نوع محصول و ظرفیت‌های احتمالی تجهیزات، قیمت‌گذاری نهایی را مشخص کنید. بدون شک تا این قسمت متوجه شده‌اید که در نظر گرفتن یک بودجه و ارائه کردن هزینه‌های کلی برای احداث گلخانه امری ظریف و حساس است که به دقت بالایی احتیاج دارد. ضمن اینکه پیشنهاد ما این است که طراحی به‌واسطه افرادی ماهر و متخصص انجام شود که به‌روز باشند.
